Πρώτη μέρα του νέου χρόνου. Περιμένεις το βράδυ την αλλαγή, με αγκαλιά τα αγαπημένα σου πρόσωπα. Με σκέψεις για αυτούς που μας λείπουν και δεν είναι πια εδώ. Δεν είναι το σώμα τους και η φυσική τους παρουσία μαζί μας. Με όνειρα, ελπίδα για μια καλύτερη χρονιά. Για σένα, τους δικούς σου και για όλον τον πλανήτη. Μιλάς, χαμογελάς, αναπολείς και εύχεσαι με όλη σου την καρδιά, του χρόνου τέτοια μέρα να μην λείπει κανείς. Και να είσαι ευτυχισμένος με ότι πέτυχες τη χρονιά που περνάει. Το πρωί πηγαίνεις στην εκκλησία, προσεύχεσαι και ζητάς από τον Θεό να έχει τους πάντες καλά. Η συνέχεια είναι το γιορτινό τραπέζι με τους δικούς σου. Χοροί, κάλαντα, μουσική, φαγητό, κρασί, βασιλόπιτα και δώρα! Οικογένεια και συγγενείς όλοι μαζί αγκαλιασμένοι. Το art of football είναι και σήμερα εδώ. Αφού έγιναν όλα αυτά, καθόμαστε και γράφουμε το πρώτο μας γιορτινό άρθρο του 2025! Γιατί δε θα λείπουμε ποτέ από κοντά σας. Και θα είναι ιδανικό για εμάς, όταν μπορέσετε, να είστε νηφάλιοι από το κρασάκι και τη ρετσίνα που θα πιείτε, να απολαύσετε το σημερινό μας κείμενο! Το πρώτο το ξαναλέμε του νέου έτους!!
Και επειδή μας έχετε μάθει πια εδώ και τέσσερα χρόνια θα ξεκινήσουμε με τα έθιμα μας. Άραγε γιατί σπάμε ρόδι και γιατί βάζουμε φλουρί στη βασιλόπιτα? Φυσικά, θα σας το εξηγήσουμε! Το σπάσιμο του ροδιού την Πρωτοχρονιά, είναι ένα από τα αρχαιότερα και πιο διαδεδομένα έθιμα της ελληνικής παράδοσης. Το έθιμο αυτό ξεκίνησε από την Πελοπόννησο, στη συνέχεια πέρασε στις Σέρρες, για να εξαπλωθεί αργότερα σε ολόκληρη την Ελλάδα, αποτελώντας σήμερα αναπόσπαστο μέρος των πρωτοχρονιάτικων εορτασμών. Το ρόδι έχει βαθιά εννοιολογική σημασία, καθώς συνδέεται με την αφθονία, τη γονιμότητα, τη δύναμη και την καλοτυχία. Η σημασία του ανάγεται στην αρχαία Ελλάδα, όπου οι κόκκοι του ροδιού θεωρούνταν σύμβολο ευημερίας και αιωνιότητας. Το πλήθος των σπόρων του καρπού υποδηλώνει τη γενναιοδωρία της φύσης και την ευχή για πλούτο και ευτυχία. Επιπλέον, το κόκκινο χρώμα των σπόρων συνδέεται με τη ζωή και την ανανέωση, προσδίδοντας στο έθιμο έναν ακόμη πιο βαθύ συμβολισμό. Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, η παράδοση θέλει την οικογένεια να ντύνεται επίσημα και να πηγαίνει στην εκκλησία για να παρακολουθήσει τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Ο αρχηγός του σπιτιού, συνήθως ο νοικοκύρης, παίρνει μαζί του ένα ρόδι για να το ευλογήσει κατά τη διάρκεια της λειτουργίας. Μετά την επιστροφή από την εκκλησία, η διαδικασία έχει ιδιαίτερο τελετουργικό χαρακτήρα. Ο νοικοκύρης χτυπά την πόρτα του σπιτιού, ώστε να είναι ο πρώτος που θα μπει μέσα τη νέα χρονιά, κάτι που συμβολίζει την καλή αρχή. Μόλις ανοίξει η πόρτα, σπάει το ρόδι με δύναμη στο πάτωμα ή σε έναν τοίχο πίσω από την κεντρική είσοδο λέγοντας την ευχή: «Με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά». Υπάρχει και άλλη ευχή που είναι η εξής: «Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος». Μετά έμπαινε στο σπίτι πάντα με το δεξί πόδι.
Εννοιολογικά το ρόδι σημαίνει «ροή» και «δύναμη», μία έννοια που προσέλαβε στην αρχαία Ελλάδα, όπου θεωρούσαν ότι οι κόκκοι του ροδιού συμβόλιζαν την αφθονία, τη γονιμότητα και την καλή τύχη. Είναι πλούσιο σε βιταμίνες και ο χυμός του θεωρείται ότι έχει θεραπευτικούς σκοπούς και χρησιμοποιείται επίσης στην παραδοσιακή περσική, καυκάσια και ινδική κουζίνα, ενώ η γρεναδίνη, που είναι σιρόπι συμπυκνωμένο από ρόδι, χρησιμοποιείται ως γεύση στα ποτά. Το πρώτο ρόδι μαρτυρείται ότι εμφανίστηκε στην Περσία. Στον βουδισμό θεωρείται ένα από τα τρία ευλογημένα φρούτα. Υπάρχουν αρκετές αναφορές στο ρόδι, στη λαογραφία πολλών λαών, ενώ είναι σύμβολο γονιμότητας αλλά και ευμάρειας σε αρχαίους πολιτισμούς. Αναφορές συναντάμε στην αιγυπτιακή μυθολογία, στη Βίβλο και στο Βαβυλωνιακό Ταλμούδ. Ο Μωυσής φέρεται να διαβεβαίωσε τους Ισραηλίτες ότι θα έχουν ρόδια ακόμη και στη Γη της Επαγγελίας. Ρόδια μεταφέρονταν από τα καραβάνια στην έρημο χάρη του χυμού τους. Αποξηραμένα φρούτα βρέθηκαν στην Εποχή του Χαλκού μέσα σε τάφους. Στο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ, η Ιουλιέτα επέμενε ότι ένα αηδόνι τραγουδούσε μέσα από μια ροδιά. Στην ελληνική μυθολογία η ροδιά συμβολίζει τη γονιμότητα και την αφθονία. Σημειώνεται ότι είναι το φρούτο της θεάς Ήρας, η οποία αναπαρίσταται στα γλυπτά να κρατά μια ροδιά.
Ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» του αναφέρει ότι ρόδια καλλιεργούσαν στους κήπους του βασιλέα Αλκίνοου. Ακόμη, Έλληνες αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Θεόφραστος, αναφέρονται στη ροδιά ως «ρόιο» και ο Διοσκουρίδης επισημαίνει τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν τη φλούδα της ροδιάς στη βυρσοδεψία και στην ιατρική. Επίσης, σύμφωνα με τον μύθο, η θεά Αφροδίτη ήταν εκείνη που συνέδεσε το όνομά της με την καταγωγή της ροδιάς, καθώς η ίδια φύτεψε την πρώτη ροδιά στην Κύπρο. Παράλληλα, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, όταν ο Πλούτωνας απήγαγε την Περσεφόνη και τη μετέφερε στον Κάτω Κόσμο, της έδωσε να φάει ρόδι. Εκείνη έφαγε μόνο λίγα σπόρια και έτσι έπρεπε να περνά τους έξι μήνες του έτους στον κάτω κόσμο, στον Πλούτωνα. Που θεωρητικά είναι ο χειμώνας, και τους άλλους έξι στον επάνω κόσμο, που ταυτίζεται με την εποχή του καλοκαιριού. Οι ροδιές απεικονίζονταν στα καρχηδονιακά και τα φοινικικά παράσημα και στην πίσω πλευρά των νομισμάτων του νησιού της Ρόδου.
Η χρήση του ροδιού στις γιορτές δεν περιορίζεται μόνο στην Πρωτοχρονιά. Στην αρχαία ελληνική μυθολογία, το ρόδι σχετίζεται με τη θεά Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη, ως σύμβολο της αναγέννησης και του κύκλου της ζωής. Στη σύγχρονη ελληνική λαογραφία, η παράδοση αυτή ενισχύει τη σημασία της ευγνωμοσύνης και της ελπίδας για μια καλή χρονιά. Στις μέρες μας μετά από όλα αυτά που σας είπαμε, το σπάσιμο του ροδιού συνεχίζει να αποτελεί ζωντανή παράδοση. Ενώνει τις οικογένειες και τους φίλους, προσφέροντας μια στιγμή χαράς και ευχές για ευημερία. Παρά την απλότητά του, το έθιμο διατηρεί την ισχυρή συμβολική του σημασία, υπενθυμίζοντας τις ρίζες μας και τη σύνδεση με την πολιτιστική μας κληρονομιά. Το σπάσιμο του ροδιού δεν είναι απλώς μια γιορτινή πράξη. Είναι ένα μήνυμα αισιοδοξίας, ελπίδας και αφθονίας για το νέο έτος, που αντανακλά την επιθυμία για έναν κόσμο γεμάτο υγεία, χαρά και αγάπη.
Σας μάθαμε το συμβολισμό του ροδιού και τι σημαίνει στις μέρες μας! Πάμε και στην άλλη παράδοση που έχουμε εμείς οι Έλληνες Ορθόδοξοι. Το περιβόητο φλουρί της βασιλόπιτας. Πόσες φορές έχουμε γελάσει, έχουμε πειράξει και είμαστε σε καλή διάθεση όταν κάποιος βρει το φλουρί στο δικό του κομμάτι? Άπειρες είναι η αλήθεια! Πως όμως ξεκίνησε το συγκεκριμένο έθιμο και από που έχει τις ρίζες του? Πάμε με χαρά να σας πούμε την ιστορία του! Η απάντηση βρίσκεται σε μια ιστορία που ξεκινά 1.500 χρόνια πριν, στη Μικρά Ασία. Συγκεκριμένα στην πόλη της Καισαρείας, την εποχή που Δεσπότης της περιοχής ήταν ο Μέγας Βασίλειος, και ζούσε αρμονικά με τους συνανθρώπους του, με αγάπη, κατανόηση και αλληλοβοήθεια. Κάποια μέρα όμως, ένας αχόρταγος στρατηγός και τύραννος της περιοχής, ζήτησε να του δοθούν όλοι οι θησαυροί της πόλης της Καισαρείας, αλλιώς θα πολιορκούσε την πόλη για να την κατακτήσει και να τη λεηλατήσει. Ο Μέγας Βασίλειος ολόκληρη τη νύχτα προσευχόταν να σώσει ο Θεός την πόλη. Ξημέρωσε η νέα μέρα και ο στρατηγός αποφασισμένος με το στρατό του περικύκλωσε αμέσως την Καισαρεία. Μπήκε με την ακολουθία του και ζήτησε να δει το Δεσπότη, ο οποίος βρισκόταν στο ναό και προσευχόταν. Με θράσος και θυμό ο αδίστακτος στρατηγός απαίτησε το χρυσάφι της πόλης καθώς και ότι άλλο πολύτιμο υπήρχε στην πόλη. Ο Μέγας Βασίλειος απάντησε ότι οι άνθρωποι της πόλης του δεν είχαν τίποτε άλλο πέρα από πείνα και φτώχεια, δεν είχαν να δώσουν τίποτε αξιόλογο στον άρπαγα στρατηγό. Ο στρατηγός με το που άκουσε αυτά τα λόγια θύμωσε ακόμα περισσότερο και άρχισε να απειλεί τον Μέγα Βασίλειο ότι θα τον εξορίσει πολύ μακριά από την πατρίδα του ή κι ακόμη μπορεί να τον σκοτώσει.
Οι χριστιανοί της Καισαρείας αγαπούσαν πολύ το Δεσπότη τους και θέλησαν να τον βοηθήσουν. Μάζεψαν λοιπόν από τα σπίτια τους ότι χρυσαφικά είχαν και του τα πρόσφεραν, ώστε δίνοντας τα στο σκληρό στρατηγό να σωθούν. Στο μεταξύ ο ανυπόμονος στρατηγός κόντευε να σκάσει από το κακό του. Διέταξε αμέσως το στρατό του να επιτεθεί στο φτωχό λαό της πόλης. Ο Δεσπότης, ο Μέγας Βασίλειος, που ήθελε να προστατέψει την πόλη του προσευχήθηκε και μετά παρουσίασε στο στρατηγό ότι χρυσαφικά είχε μαζέψει μέσα σε ένα σεντούκι. Τη στιγμή όμως που ο στρατηγός πήγε να ανοίξει το σεντούκι και να αρπάξει τους θησαυρούς, με το που ακούμπησε τα χέρια του πάνω στα χρυσαφικά έγινε το θαύμα! Όλοι οι συγκεντρωμένοι είδαν μια λάμψη και αμέσως μετά έναν λαμπρό καβαλάρη να ορμάει με το στρατό του επάνω στον σκληρό στρατηγό και τους δικούς του. Σε ελάχιστο χρόνο ο κακός στρατηγός και οι δικοί του αφανίστηκαν. Ο λαμπρός καβαλάρης ήταν ο Άγιος Μερκούριος και στρατιώτες του οι άγγελοι. Έτσι σώθηκε η πόλη της Καισαρείας. Τότε όμως, ο Μέγας Βασίλειος, βρέθηκε σε δύσκολη θέση! Θα έπρεπε να μοιράσει τα χρυσαφικά στους κατοίκους της πόλης και η μοιρασιά να είναι δίκαιη, δηλαδή να πάρει ο καθένας ότι ήταν δικό του. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο. Προσευχήθηκε λοιπόν και ο Θεός τον φώτισε τι να κάνει. Κάλεσε τους διακόνους και τους βοηθούς του και τους είπε να ζυμώσουν ψωμάκια, όπου μέσα στο καθένα ψωμάκι θα έβαζαν και λίγα χρυσαφικά. Όταν αυτά ετοιμάστηκαν, τα μοίρασε σαν ευλογία στους κατοίκους της πόλης της Καισαρείας. Στην αρχή όλοι παραξενεύτηκαν, μα η έκπληξή τους ήταν ακόμη μεγαλύτερη όταν κάθε οικογένεια έκοβε το ψωμάκι αυτό κι έβρισκε μέσα τα χρυσαφικά της. Ήταν λοιπόν ένα ξεχωριστό ψωμάκι, η βασιλόπιτα. Έφερνε στους ανθρώπους χαρά κι ευλογία μαζί. Από τότε φτιάχνουμε κι εμείς τη βασιλόπιτα με το φλουρί μέσα, την πρώτη μέρα του χρόνου, τη μέρα του Αγίου Βασιλείου.
Και έτσι όλοι εμείς από εκείνη την μακρινή ιστορία ψάχνουμε και ψαχουλεύουμε να μας τύχει το φλουρί! Είναι ειλικρινά ευτυχία για εμάς να έχουμε το site μας, το the art of football και να επικοινωνούμε μαζί σας. Είμαστε σε όλα τα social media, δεν υπάρχει ούτε ένα που δε θα μας βρείτε. Μας γεμίζει και μας δίνει δύναμη όλο αυτό. Αυτόν τον χρόνο θα είμαστε περισσότερο εδώ και στα άλλα μέσα που σας είπαμε. Θα έχουμε περισσότερες ιστορίες και η σχέση που έχουμε χτίσει θα γίνει ακόμα πιο δυνατή. Χρόνια πολλά σε όλες και όλους. Να είστε καλά να αγαπάτε τις οικογένειες σας, να συγχωρείτε τους άλλους, να δίνετε απλόχερα και με ανιδιοτέλεια την αγάπη σας, να ενδιαφέρεστε για τα ζώα, να φροντίζετε τους ηλικιωμένους, να είστε κοντά στον Θεό, να εκκλησιάζεστε, να μην κάνετε κακό, να δείχνετε τον έρωτα σας, να προστατεύετε τα παιδιά σας, να βοηθάτε τους αδύναμους, να είστε ζεστοί με τον συνάνθρωπο σας και τέλος το 2025 να σας φέρει ότι επιθυμείτε και λαχταράτε πραγματικά. Και να ξέρετε ότι όλα αυτά που σας λέμε τα κάνουμε πράξη. Να το πούμε πιο σωστά προσπαθούμε να τα κάνουμε. Δεν αρκεί μόνο να τα λες στους άλλους, αλλά να τα κάνεις και εσύ. Ο καθένας μας πρέπει να τα εννοεί. Και να μην πάθουμε το «δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις», που είχε πει ο Μέγας Αλέξανδρος στον δάσκαλο του Αριστοτέλη. Μια τελευταία γνώση πριν κλείσουμε το πρώτο μας (άρθρο) του 2025.
Η φράση αυτή, η οποία αποδίδεται στον Μέγα Αλέξανδρο. Λέγεται για κάποιον που παραβιάζει ο ίδιος τις αρχές του, που τα λόγια του με τις πράξεις του παρουσιάζουν μια ανακολουθία, που άλλα λέει κι άλλα κάνει. Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης, κήρυττε την εγκράτεια στην ηδονή και τη χαλιναγώγηση στις ερωτικές επιθυμίες, για να μην καταλήγει κάποιος να γίνεται δούλος των παθών του. Ωστόσο, απ’ ότι φαίνεται, τουλάχιστον σ’ αυτό το σημείο, δεν ήταν συνεπής στους λόγους του, καθώς ο ίδιος δεν ήταν και τόσο… εγκρατής και… χαλιναγωγημένος στα ερωτικά του παιχνίδια… Λέγεται πως, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος, ο οποίος ήταν μαθητής του Αριστοτέλη, είδε κάποια μέρα τον δάσκαλό του να έχει πέσει στα τέσσερα και να παριστάνει το… άλογο, ενώ η παλλακίδα του Ερπυλλίς, του είχε περάσει… χαλινάρι και τον είχε… καβαλήσει, δεν άντεξε εμπρός στο κωμικόν του θεάματος και του είπε την, πλέον, γνωστή φράση: «Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις»… Για αυτό και εμείς ότι γράφουμε, προσπαθούμε μέσα από την καρδιά μας να το κάνουμε πράξη. Γιατί όπως έλεγε και ο τεράστιος Λάο Τσε πριν πολλούς αιώνες: «Το να ξέρεις τους άλλους είναι σοφία. Το να ξέρεις τον εαυτό σου είναι φώτιση». Για αυτό μην ξεχνάτε, πρώτη μέρα του νέου χρόνου και όλα μπορούμε να τα αλλάξουμε. Όλα προς το καλύτερο. Από το art of football καλή χρονιά και παραμένετε εδώ…
Από τον Ευστράτιο Φωτεινό