Κάποτε στη δεκαετία του ’80 ήταν πολύ δύσκολο να βλέπεις ποδοσφαιριστές από την Αφρική να αγωνίζονται στα γήπεδα της Γερμανίας. Το ίδιο συνέβαινε και στην Αγγλία αλλά σε λιγότερο βαθμό. Μόνο αυτοί, που πραγματικά άξιζαν μπορούσαν να έχουν αυτό το προνόμιο. Το σημερινό μας αφιέρωμα είναι για έναν παίκτη που τα έβαλε με όλους και νίκησε. Που έκανε τους ρατσιστές του να σωπάσουν, και κάποιοι οι οποίοι τον αποδοκίμαζαν για το χρώμα και την καταγωγή του να τον αποθεώνουν. Και ειδικά εκείνη την εποχή που τα πράγματα δεν ήταν εύκολα όπως σήμερα. Τότε υπήρχε πραγματικός ρατσισμός και όχι μόνο υπήρχε, αλλά και ελάχιστοι ήταν αυτοί που αντιδρούσαν. Σας παρουσιάζουμε τον Άντονι «Τόνι» Γεμπόα (Anthony «Tony» Yeboah). Μια τεράστια προσωπικότητα, σπουδαίο άνθρωπο και χαρισματικό σκόρερ. Γεννήθηκε στις 6 Ιουνίου 1966 στο Κουμάσι της Γκάνας. Δεν ήταν ιδιαίτερα ψηλός. Το ύψος του ήταν 1.80. Αλλά ήταν απίστευτα δυνατός. Πραγματικό «θωρηκτό». Δεν έπεφτε κάτω με τίποτα και είχε ένα σουτ «δυναμίτη».

      Μέχρι σήμερα θεωρείται ένας, από τους πιο επιφανείς και παραγωγικούς σκόρερ στην ιστορία του ποδοσφαίρου της Γκάνας, και συνολικότερα της Αφρικής. Απέκτησε τη φήμη να σκοράρει θεαματικά γκολ. Μάλιστα πολλά από αυτά είχαν ψηφιστεί ως γκολ του μήνα (Goal of the Month) και γκολ της χρονιάς (Goal of the Season). Ένας ιδιαίτερος πανηγυρισμός του ήταν όταν κουνούσε τον δείκτη στο δεξί του χέρι στον αέρα μετά από κάθε γκολ που σημείωνε. Ένας ακόμα ήταν οι χορευτικές του κινήσεις που ξεσήκωναν συμπαίκτες και οπάδους. Ξεκίνησε στις ομάδες της χώρας του. Η πρώτη ήταν η Ασάντε Κοτόκο (Asante Kotoko), η δεύτερη η Κορνεστόνς Κουμάσι (Cornerstones Kumasi) και στη συνέχεια η Οκβάβου Γιουνάιτεντ (Okwawu United). Έβαζε πολλά γκολ και είχε εξαιρετικές εμφανίσεις. Έτσι το 1988 ξεκίνησε το μεγάλο βήμα για την Ευρώπη. Σε μια πολύ δύσκολη εποχή για τους Αφρικανούς ποδοσφαιριστές. Η γερμανική Σααμπρίκεν του έδωσε την ευκαιρία. Αυτή η κίνηση είχε ιστορική σημασία, επειδή ο Τόνι έγινε ένας από τους πρώτους μαύρους παίκτες που εμφανίστηκαν σε γερμανικά γήπεδα. Μια διάσημη ρωσική παροιμία λέει׃ «Η ευτυχία με την δυστυχία ταξιδεύουν στο ίδιο έλκηθρο». Ταιριάζει «γάντι» στην περίπτωση του. Η πρώτη χρονιά ήταν κακή και δυσκολεύτηκε να προσαρμοστεί. Την επόμενη όμως απογειώθηκε. Σκόραρε συνεχώς με όλους τους τρόπους.  Έτσι το 1990 πήρε τη μεγάλη μεταγραφή για τον σύλλογο της Άιντραχτ Φρανκφούρτης. Στην αρχή, αποδοκιμάστηκε από ένα μεγάλο  τμήμα οπαδών. Και αυτό γιατί ήταν ο πρώτος μαύρος παίκτης που είχε υπογράψει ποτέ η ομάδα. Δέχτηκε απίστευτο ρατσισμό. Οι οπαδοί του έκαναν κραυγές όπως κάνει η μαϊμού και άλλα χυδαία και απάνθρωπα. Στη μητρόπολη της Έσσης όμως, ο Τόνι ήταν αποφασισμένος να πετύχει. Ο Βολταίρος έλεγε׃ «Η πιο ωραία λειτουργία της ανθρωπότητας είναι η απόδοση δικαιοσύνης». Του ταίριαζε απόλυτα αυτή η φράση. Καθιερώθηκε γρήγορα και έγινε ένας «θανάσιμος» επιθετικός, φιμώνοντας μια και καλή όλους τους επικριτές του. Φυσικά δεν έμεινε μόνο σε αυτό. Ήταν ο πρώτος Αφρικανός ποδοσφαιριστής που έγινε αρχηγός σε ομάδα της «Μπουντεσλίγκα». Πάλι ξεπέρασε τον εαυτό του, αφού σαν παίκτης της Άιντραχτ και όχι της Μπάγερν, της Ντόρτμουντ, της Βέρντερ Βρέμης και της Καïζερσλάουτερν  που πετούσαν εκείνη την εποχή βγήκε δύο συνεχόμενες χρονιές πρώτος σκόρερ κερδίζοντας το «χρυσό παπούτσι». Το 1993 και το 1994. Ο Άντονι είχε έναν παίκτη που θαύμαζε και πέρασε τα ίδια στο θέμα του ρατσισμού. Ήταν ο Τζον Μπαρνς, ο οποίος βίωσε απεχθή κακοποίηση παίζοντας στην Αγγλία. Όπως τα κατάφερε ο Τζον έτσι πέτυχε και ο Γεμπόα. Είπε για αυτόν׃ «Ο Τζον Μπαρνς ήταν ο ήρωας μου για πολύ καιρό. Ήμουν τόσο περήφανος για αυτόν, καθώς ως μαύρος παίκτης είχε πολύ καλή απόδοση στην Αγγλία. Ήθελα να γίνω σαν τον Τζον Μπαρνς, αυτό προσπαθούσα να κάνω. Φορούσα τη φανέλα με το νούμερο 10, και κάθε φορά που έβλεπα τον Τζον Μπαρνς να κάνει φοβερά πράγματα στο γήπεδο, ήθελα να κάνω το ίδιο πράγμα. Και αυτό το ήθελα από τότε που έπαιζα ποδόσφαιρο στην Γκάνα».

      Μετά από πέντε χρόνια στους «αετούς» ήρθε η ώρα να ταξιδέψει στην Αγγλία. Συγκεκριμένα στα «παγώνια» της Λιντς Γιουνάιτεντ. Η μεταγραφή του κόστισε 3.400.000 αγγλικές λίρες. Μεγάλο ποσό για τότε. Η σχέση των οπαδών του αγγλικού συλλόγου με τον Άντονι μέχρι σήμερα παραμένει σχέση ζωής. Ο ίδιος είπε για αυτόν το παντοτινό «έρωτα»׃ «Λάτρεψα τη Λιντς και ένιωσα ότι με αγαπούν εκεί. Οι οπαδοί της Λιντς είναι φανταστικοί. Θυμάμαι το πρώτο μου παιχνίδι κόντρα στην Κ.Π.Ρ, το πρώτο μου άγγιγμα ήταν τόσο κακό και όμως οι οπαδοί χειροκροτούσαν. Αναρωτιόμουν τι συνέβαινε, νόμιζα ότι θα με μπουκάρουν, αλλά χειροκρότησαν. Το παιχνίδι μου ήταν να είμαι άνετος και στη Λιντς ένιωθα άνετα, οι οπαδοί ήταν πίσω μου, οι παίκτες ήταν πολύ καλοί μαζί μου. Ήταν σαν να ήμουν στο σπίτι μου». Σε 66 εμφανίσεις σημείωσε 32 γκολ με τη «λευκή» φανέλα. Στη δεύτερη σεζόν του στο «Έλαντ Ρόουντ» ψηφίστηκε παίκτης της χρονιάς, και εξακολουθεί να τιμάται ως λατρευτικός ήρωας για τον σύλλογο του Γιορκσάιρ λόγω μιας σειράς αξιομνημόνευτων γκολ που σημείωσε. Το βολέ του εναντίον της Λίβερπουλ, που αγωνίζονταν ο ήρωας του Τζον Μπαρνς, και η γκολάρα του εναντίον της Γουίμπλεντον τη σεζόν 1995-96, ήταν απίστευτης ομορφιάς που συζητιούνται μέχρι τις μέρες μας. Το 2014 σε συνέντευξη του δήλωσε ότι το αγαπημένο του γκολ ήταν αυτό που σημείωσε εναντίον της Λίβερπουλ. Το γκολ εναντίον της Γουίμπλεντον τιμήθηκε με το βραβείο του καλύτερου γκολ της σεζόν 1995-96. Μέχρι που ο Γκάρεθ Μπέιλ ισοφάρισε το κατόρθωμα το 2013, ο Γεμπόα ήταν ο μόνος παίκτης που είχε κερδίσει διαδοχικούς διαγωνισμούς του BBC  για το γκολ της σεζόν και για το γκολ του μήνα. Το πέτυχε τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 1995. Τα συγκεκριμένα γκολ του στην αρχή της σεζόν ήταν τα «κερασάκια στην τούρτα». Η συζήτηση για το ποιο γκολ ήταν καλύτερο ακόμα συνεχίζεται.

      Το καταπληκτικό και παράδοξο είναι ότι λίγοι παίκτες έχουν σκοράρει ένα γκολ τέτοιας ποιότητας, πόσο μάλλον δύο, πόσο μάλλον δύο ειδικά με το αδύναμο τους πόδι!! Ο Τόνι ήταν αριστεροπόδαρος και τις γκολάρες τις πέτυχε με το δεξί! Ο ίδιος όταν ρωτήθηκε είπε πως το γκολ απέναντι στη Λίβερπουλ, εκεί που αγωνίζονταν το είδωλό του, ο Τζον Μπαρνς, ήταν αυτό που εκτιμά ιδιαίτερα. Στο «Sky Sports» ανέφερε׃ «Πάντα προτιμούσα αυτό με τη Λίβερπουλ γιατί πριν από το παιχνίδι γνώρισα τους ήρωες μου. Ήταν θαυμάσιο. Ο Τζον Μπαρνς ήταν ο ήρωας μου. Ήταν ένα άτομο που έδωσε κίνητρο, ένα άτομο που θα μπορούσες να ακολουθήσεις και θα μπορούσε να σε παρακινήσει να κάνεις το δικό σου. Ποτέ δεν πίστευα ότι θα είχα την ευκαιρία να έρθω στην Αγγλία και να παίξω εναντίον του. Ακόμα και σήμερα είμαι τόσο περήφανος που μπόρεσα να κάνω αυτό. Ήταν υπέροχο, ήταν φανταστικό. Πάντα κοιτούσα τον Μπαρνς, τον Ίαν Ρας και σκεφτόμουν ουάου, πόσο σπουδαίοι παίκτες είναι. Είχα την ευκαιρία να παίξω εναντίον τους, οπότε έπρεπε να κάνω κάτι. Όταν τελείωσα το παιχνίδι και επέστρεψα στο σπίτι μου, δεν μπορούσα να πιστέψω ότι το έκανα αυτό. Δεν καταλαβαίνω, δεν είμαι δεξιοπόδαρος. Δεν ξέρω πώς το έκανα. Όταν το βλέπω, είμαι τόσο περήφανος για τον εαυτό μου, ήταν υπέροχα γκολ». Είναι τόσο όμορφο όταν υπάρχει σεβασμός και από τις δύο πλευρές. Ο Τζέιμι Ρέντναπ και ο Τζον Μπαρνς ακόμα αναπολούν το παιχνίδι με τη Λιντς Γιουνάιτεντ και τον Τόνι Γεμπόα.

      Σημείωσε επίσης τρία χατ-τρικ για τη Λιντς. Το  πρώτο εναντίον της Ίπσουιτς Τάουν στο «Έλαντ Ρόουντ» για το πρωτάθλημα στις 5 Απριλίου του 1995, που τον έκανε τον τρίτο ξένο παίκτης που σημείωσε χατ-τρικ για τη Λιντς. Ο Καντονά εναντίον της Τότεναμ τον Αύγουστο του 1992 ήταν ο πρώτος, και ο συγχωρεμένος πια, από το 2019 Φιλ Μασίνγκα ήταν ο δεύτερος εναντίον της Γουόλσολ στις 17 Ιανουαρίου του 1995 σε μια ισοπαλία στο Κύπελλο Αγγλίας. Το δεύτερο χατ-τρικ του ήρθε εναντίον της Μονακό στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ τη σεζόν 1995-96. Συγκεκριμένα στις 12 Σεπτεμβρίου του 1995, και το τρίτο 11 ημέρες αργότερα στον ιστορικό αγώνα ενάντια στη Γουίμπλεντον στο «Σέλχουστ Παρκ» (Selhurst Park) που περιελάμβανε το προαναφερθέν γκολ της σεζόν (Goal of the Season). Στο τέλος της αγωνιστικής περιόδου ο Γκανέζος ψηφίστηκε ως ο παίκτης της χρονιάς για τη Λιντς Γιουνάιτεντ!! Μέχρι βίντεο κυκλοφόρησε με το όνομα «Yeboah-Shoot to Kill» ενώ ήταν στο Λιντς. Δυστυχώς όμως, κάποιοι τραυματισμοί που προήλθαν όταν έπαιζε με την εθνική του ομάδα τον έκαναν να χάσει του θέση του στην ενδεκάδα. Όταν ο Τζορτζ Γκρέιχαμ ανέλαβε προπονητής ο Τόνι πουλήθηκε στο Αμβούργο τον Σεπτέμβριο του 1997. Έχοντας παίξει μόλις έξι φορές υπό τον νέο τεχνικό. Ήταν θεαματικός και κέρδισε αμέσως τις καρδιές των οπαδών σε αυτά τα δυόμισι χρόνια στην πόλη. Μια ερωτική σχέση πραγματικά. Ενώ τα αξιομνημόνευτα γκολ του έχουν τη θέση τους στην ιστορία της «Πρέμιερ Λιγκ» η κληρονομιά της πρωτοποριακής καριέρας του παραμένει ζωντανή, με ένα μονοπάτι που χαράχτηκε για να ακολουθήσουν και άλλοι τα βήματά του. Το σημάδι που άφησε ήταν ανεξίτηλο και οι εμβληματικές στιγμές του έμειναν στην Αγγλία αιώνια.

      Η επιστροφή του στη Γερμανία κράτησε μέχρι το 2001. Έφυγε για να ενταχθεί στην Αλ Ιτιχάντ όπου και έκλεισε την καριέρα του. Συνολικά έπαιξε σε 415 παιχνίδια και πέτυχε 194 γκολ. Μεγάλο κομμάτι έπαιξε και η εθνική Γκάνας στην πορεία του. Πάντα πιστός στην εθνική και ένας αληθινός ηγέτης. Ήταν μέλος της για πάνω από δέκα χρόνια και εκπροσώπησε τη χώρα του σε τρία Κύπελλα Εθνών Αφρικής κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990. Σε 59 εμφανίσεις με τα χρώματα της χώρας του σημείωσε 29 γκολ. Το τέταρτο υψηλότερο σύνολο γκολ στην ιστορία της πατρίδας του πίσω από τους Asamoah Gyan, Edward Acquah και Kwasi Owusu. Δεν κατέκτησε πολλούς ομαδικούς τίτλους όπως του άξιζε. Με την Ασάντε Κοτόκο πήρε τρία συνεχόμενα πρωταθλήματα. Το 1981,το 1982 και το 1983. Το 1983 επίσης κατέκτησε το Αφρικάνικο «Τσάμπιονς Λιγκ» απέναντι στο μεγαθήριο της Αλ Αχλί. Το πρώτο παιχνίδι που έγινε στο Κάιρο στις 27 Νοεμβρίου του 1983 τελείωσε με 0-0. Το δεύτερο στις 11 Δεκεμβρίου του 1983 ήταν μια αποθέωση του αθλήματος. Αντρικό, μάγκικο κανονικό αληθινό ποδόσφαιρο. Οι γηπεδούχοι με το γκολ του Ντι στο 22’ λεπτό έγιναν πρωταθλητές Αφρικής! Με την αγαπημένη του Λιντς έφτασε κοντά να σηκώσει μια κούπα αλλά η Άστον Βίλα είχε άλλη άποψη. Στον τελικό του Λιγκ Καπ στις 24 Μαρτίου του 1996 στο «Γουέμπλεï» οι «χωριάτες» επικράτησαν με 3-0. Με την Αλ Ιτιχάντ (σημερινή Αλ Γκαράφα) σήκωσε το πρωτάθλημα του Κατάρ το 2002, όπως επίσης και το Κύπελλο του Εμίρη την ίδια χρονιά. Με την εθνική του ομάδα κατέκτησε τρία συνεχόμενα Κύπελλα Εθνών Δυτικής Αφρικής-SCSA Zone III. Το 1982, το 1983 και το 1984. Το Κύπελλο Εθνών Δυτικής Αφρικής , γνωστό και ως Κύπελλο Εθνών CSSA ή Πρωτάθλημα «Ζώνης 3», ήταν ένα ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα που διεξήχθη από το 1982 έως το 1987 (όχι το 1985), αλλά διακόπηκε. Η Γκάνα κέρδισε όλες τις εκδόσεις και πράγματι δεν έχασε ποτέ ούτε έναν αγώνα μεταξύ των 25 που έπαιξαν!!! Το τουρνουά αναβίωσε ανεπιτυχώς το 2001 ως Πρωτάθλημα WAFU. Το 2005 διοργανώθηκε ένα «WAFU Laurent Gbagbo West African Unity Cup» μεταξύ τεσσάρων από τις καλύτερες ομάδες της περιοχής, προφανώς ως ένα τουρνουά πρόσκλησης και όχι ως κατάλληλος διάδοχος του τουρνουά της δεκαετίας του ’80. Το 1992 έφτασε μια ανάσα, από το να πάρει το «Κόπα Άφρικα», αλλά στον τελικό απέναντι στην Ακτή Ελεφαντοστού η Γκάνα έχασε στα πέναλτι με 11-10! Ο αγώνας είχε τελειώσει με 0-0.

      Σε ατομικό επίπεδο ήταν πρώτος στην Γκάνα το 1986 και το 1987. Πρώτος σκόρερ της «Μπουντεσλίγκα» το 1993 και το 1994. Δύο συνεχόμενες χρονιές ήταν στην καλύτερη ενδεκάδα του πρωταθλήματος από το περιοδικό «kicker» το 1993 και το 1994. Το 1992 ψηφίστηκε ως ο τρίτος καλύτερος Αφρικανός ποδοσφαιριστής της χρονιά. Ενώ την επόμενη το 1993 βγήκε δεύτερος. Την ίδια χρονιά βγήκε από τη ΦΙΦΑ ως ο ένατος καλύτερος παγκοσμίως. Με τη Λιντς Γιουνάιτεντ ήταν ο παίκτης της χρονιάς το 1996. Το 1997 ψηφίστηκε ο καλύτερος ποδοσφαιριστής της Γκάνας. Και τέλος ήταν ο παίκτης του μήνα στην «Πρέμιερ Λιγκ» τον Μάρτιο και τον Σεπτέμβριος του 1995. Μετά το τέλος της ποδοσφαιρικής του καριέρας στις 3 Νοεμβρίου του 2008, διορίστηκε νέος πρόεδρος της ομάδας Μπερεκούμ Τσέλσι που είχε πρόσφατα αναδειχθεί στη χώρα του. Αυτή την στιγμή είναι ένας πετυχημένος επιχειρηματίας. Μαζί με τον ξάδερφο του, και πρώην παίκτη της Μάιντζ, Μίκαελ Οσέι, διευθύνουν ένα διεθνές αθλητικό πρακτορείο που ονομάζεται «Anthony Yeboah Sportpromotion» και είναι ιδιοκτήτης μιας αλυσίδας ξενοδοχείων στην Γκάνα (στην Άκρα και το Κουμάσι) που ονομάζεται «Yegoala». Είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά. Ο ανιψιός του Κέλβιν Γεμπόα «κόλλησε το μικρόβιο» και είναι επίσης επαγγελματίας ποδοσφαιριστής. Μια πολύ συγκινητική στιγμή έγινε το 2022, όταν η Άιντραχττ Φρανφούρτης κατέκτησε το «Γιουρόπα Λιγκ». Ο σύλλογος κάλεσε όλες τις θρυλικές μορφές του παρελθόντος και σήκωσαν την κούπα ως μια ένδειξη σεβασμού και τιμής για όσα είχαν προσφέρει. Το χαμόγελο του Τόνι έφτανε ως τα αυτιά.

      Αυτός ήταν ο σπουδαίος Άντονι «Τόνι» Γεμπόα. Ο άνθρωπος που τα έβαλε με όλους, στις πολύ δύσκολες εποχές και βγήκε ο απόλυτος νικητής. Που έκανε τους ρατσιστές να το βουλώσουν διά παντός και στη συνέχεια οι ίδιοι να τον αποθεώνουν. Ένας από τους μεγαλύτερους επιθετικούς που έπαιξαν στη Γερμανία και λατρεύτηκες στην Αγγλία. Μια προσωπικότητα με μεγάλη απήχηση στην κοινωνία. Θα κλείσουμε με τα συγκλονιστικά του λόγια׃ «Ξέρω ότι πάντα υπερασπιζόμουν τους ανθρώπους μου. Τώρα έχουμε πολλούς μαύρους από πολλές διαφορετικές χώρες που παίζουν στη Γερμανία και στην εθνική ομάδα. Αυτό σημαίνει ότι παλέψαμε για αυτούς. Εμείς οι Αφρικανοί, πριν από χρόνια οι μεγάλοι, οι πραγματικά σε όλα μεγάλοι, οι προπαππούδες και οι γιαγιάδες μας πολέμησαν για εμάς για να απολαμβάνουμε τη ζωή τώρα. Το ίδιο συνέβη και στο ποδόσφαιρο, παλεύαμε πάντα για τη νεολαία μας και λειτούργησε. Είμαστε πολύ περήφανοι για τον εαυτό μας, στην αρχή ήταν δύσκολο, αλλά τώρα είναι εκεί και απολαμβάνουν το ποδόσφαιρό τους».

Από τον Ευστράτιο Φωτεινό                                                                                                                                                                                                                                                                                    

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ