Μουσική η απόλυτη αρμονία ή αντίστροφα το απόλυτο ξέσπασμα. Αυτή που σε ηρεμεί και σε χαλαρώνει και αυτή που σε ξεσηκώνει σε ροκ συναυλίες. Φυσικά μουσική χωρίς τα όργανα δε γίνεται. Κάθε ήχος που βγαίνει είναι ευλογία. Από τους «βασιλιάδες» των μουσικών οργάνων που είναι το πιάνο και το βιολί. Εδώ θα σταθούμε για λίγο. Ακόμα και στον υπέροχο, «ιερό» για κάποιους, χώρο της μουσικής υπάρχει εδώ και αιώνες η αιώνια διαμάχη. Η «αθάνατη» κόντρα ανάμεσα στο πιάνο και το βιολί για το ποιο τελικά από τα δύο είναι ο «βασιλιάς» των μουσικών οργάνων!!! Απίστευτο και όμως αληθινό. Προσωπικά ως λάτρης και εραστής της κλασικής μουσικής, της όπερας αλλά και ως άνθρωπος που σέβεται τα περισσότερα είδη μουσικής, απολαμβάνω εξίσου και τα δύο. Και όχι μόνο αυτά. Την κλασική κιθάρα, την ηλεκτρονική κιθάρα, το μπάσο, το βιολοντσέλο, τη βιόλα, το σαντούρι, το κανονάκι, το μπουζούκι, την άρπα, η λύρα, τον μπαγλαμά, την μπαλαλάικα, το σιτάρ, το κοντραμπάσο, το κλαρίνο, το τύμπανο, το φλάουτο, την τρομπέτα, το κλαρίνο, το σαξόφωνο, τις καστανιέτες, τα ντραμς. Ακόμα και το κλασικό τρίγωνο των Χριστουγέννων είναι ένας ξεχωριστός ήχος. Και όμως υπάρχει ένα μουσικό όργανο που δεν μπορώ όχι μόνο να το ακούω αλλά ούτε να το βλέπω.

   Από τον τίτλο όλοι φαντάζομαι καταλάβατε ότι το σημερινό μας αφιέρωμα είναι για το Μουντιάλ του 2010 που έγινε στη Νότια Αφρική. Για πρώτη φορά στη «μαύρη ήπειρο». Για το Παγκόσμιο Κύπελλο που κατέκτησε η λατρεμένη μου Ισπανία και για τους ήχους από τις βουβουζέλες. Πραγματικά έχει υπάρξει ότι πιο εκνευριστικό σε αγώνα. Ότι πιο σπαστικό σε παιχνίδι τέτοιας διοργάνωσης. Παρακολουθούσα τους αγώνες από την τηλεόραση και ο ήχος σου «τρυπούσε» τα αυτιά. Ούτε να φανταστώ δε θέλω τι γινόταν εκεί.

   Τι είναι όμως αυτό το μουσικό όργανο? Είναι μια πλαστική καραμούζα σε σχήμα τρομπέτας. Μέρος της παράδοσης που έχουν οι Αφρικανοί. Ορισμένα μοντέλα κατασκευάζονται σε δύο μέρη για τη διευκόλυνση της αποθήκευσης και αυτός ο σχεδιασμός επιτρέπει επίσης τη διακύμανση του τόνου. Πολλοί τύποι βουβουζέλας, φτιαγμένοι από διάφορους κατασκευαστές, μπορεί να παράγουν διάφορους ήχους έντασης και συχνότητας. Η ένταση αυτών (των ήχων) εξαρτάται από την τεχνική εμφύσησης και την πίεση που ασκείται. Η προέλευση της συσκευής τώρα αμφισβητείται. Ο όρος «vuvuzela» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική από τη γλώσσα των Ζουλού (vuvuzela κάνω ένα θόρυβο «βου-βου») ή των Nguni. Είναι επίσης γνωστό στη γλώσσα Sepedi ως «Lepatata», μια λέξη της διαλέκτου Bokoni που σημαίνει να βγάζω έναν ήχο φυσήματος (ukuvuvuzela). Οι διαμάχες σχετικά με την εφεύρεση προέκυψαν στις αρχές του 2010. Ο Νοτιοαφρικανός θαυμαστής των Kaizer Chiefs, Freddie «Saddam» Maake, ισχυρίστηκε την εφεύρεση του συγκεκριμένου οργάνου, κατασκευάζοντας μια έκδοση από αλουμίνιο το 1965 από μια κόρνα ποδηλάτου και έχει φωτογραφικά στοιχεία που κρατά την αλουμινένια βουβουζέλα τις δεκαετίες του 1970, του 1980 και του 1990. Ισχυρίστηκε επίσης ότι επινόησε (τη βουβουζέλα) από τη γλώσσα των Ζουλού για το «καλωσόρισμα», «ενωθείτε» και «γιορτή». Ακόμα και η Εκκλησία των Βαπτιστών της Ναζαρέτ ισχυρίστηκε ότι η βουβουζέλα ανήκε στην εκκλησία τους!! Το εργοστάσιο πλαστικών «Masincedane Sport» έκανε δημοφιλή την πανταχού παρούσα πλαστική βουβουζέλα. Ακούγεται συνήθως στους αγώνες ποδοσφαίρου της Νότιας Αφρικής από το 2002 και έχει γίνει σύμβολο καθώς τα στάδια γεμίζουν με τον ήχο της.

   Υπάρχει πριν από όλα αυτά που αναφέραμε παραπάνω και ένας καταπληκτικός πίνακας ζωγραφικής με μια κοπέλα να έχει στο στόμα μια βουβουζέλα. Ο τίτλος είναι  «Dinner Horn» είναι το πρώτο από μια σειρά έργων του Winslow Homer (Αμερικανού ζωγράφου 1836-1910) από τις αρχές της δεκαετίας του 1870 που παρουσιάζουν τη σαλπιγγιστική φιγούρα μιας νεαρής γυναίκας. Είναι επίσης ένα πρώιμο παράδειγμα της εξερεύνησης των αγροτικών θεμάτων από τον καλλιτέχνη. Το έργο εκτέθηκε για πρώτη φορά το 1871 με τον τίτλο «Blowing the Horn at Seaside». Να πούμε δύο λόγια για τον πίνακα αφού το art of football μαθαίνει όχι μόνο την τέχνη του ποδοσφαίρου αλλά και την τέχνη της ζωγραφικής. Στέκεται στο λαμπρό φως του ήλιου του μεσημεριού, μια νεαρή γυναίκα χτυπά ένα μεταλλικό κέρατο για να καλέσει τους αγρότες στο κοντινό χωράφι στο μεσημεριανό τους γεύμα. Τα πόδια της στηρίζονται στο τέλος ενός μονοπατιού που έχει πατήσει καλά, υποδηλώνοντας την επαναλαμβανόμενη φύση αυτού του έργου. Μια δυνατή ριπή ανέμου φυσά στο προσκήνιο από τα δεξιά. Αυτό αποδεικνύεται από την επιδέξια απεικόνιση του σπουδαίου ζωγράφου της ανασηκωμένης, στριφογυρισμένης φούστας και των αιωρούμενων χορδών φορέματος της νεαρής γυναίκας. Μόνο μια στενή γωνία της ξύλινης κατασκευής στα αριστερά της φαίνεται. Αποκαλύπτοντας ξεπερασμένη ξύλινη επένδυση και την άκρη ενός πλαισίου παραθύρου. Λεπτά κλήματα με φύλλα και αγκάθια σκαρφαλώνουν στον τοίχο. Από κάτω, δύο φυτά σε γλάστρες και μια αναποδογυρισμένη μεταλλική κανάτα γάλακτος σχηματίζουν μια μικρή νεκρή φύση. Στην κατηφόρα από την ανεμοδαρμένη φιγούρα, μια συστάδα από κοτόπουλα και μια αγελάδα είναι ορατά στο κατάφυτο μεσαίο έδαφος. Πιο μακριά αυτή η χλοώδης έκταση γίνεται χρυσοκαφέ, υποδηλώνοντας ένα χωράφι με συγκομισμένο σανό. Στη δεξιά άκρη του χωραφιού κάθεται μια θημωνιά με τρούλο. Μια χούφτα άντρες με φωτεινά πουκάμισα εργάζονται σε κοντινή απόσταση, ένας από τους οποίους κάνει ελιγμούς που φαίνεται να είναι μια μηχανή κοπής σανού.

   Μετά από το διαφωτιστικό πιστεύουμε, πέρασμα μας από την προέλευση και ιστορία της βουβουζέλας και την ζωγραφική επιστρέφουμε στο Μουντιάλ του 2010. Υπήρχαν πολλές αντιδράσεις από πολλούς παράγοντες, προπονητές, ποδοσφαιριστές για τη χρήση τους στους αγώνες. Το κυβερνητικό όργανο της παγκόσμιας ομοσπονδίας ποδοσφαίρου της ΦΙΦΑ, πρότεινε την απαγόρευση της από τα γήπεδα, καθώς θεωρούνταν πιθανά όπλα για χούλιγκαν και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε ενέδρα. Ο αρθρογράφος Τζον Κέλαν (Jon Qwelane) περιέγραψε τη συσκευή ως׃ «Ένα όργανο από την κόλαση». Οι νοτιοαφρικανικές ποδοσφαιρικές αρχές υποστήριξαν ότι η βουβουζέλα ήταν μέρος της νοτιοαφρικανικής ποδοσφαιρικής εμπειρίας.  Ο Ισπανός μέσος Τσάμπι Αλόνσο (Xabier Alonso) είπε׃ «Αυτές οι τρομπέτες… Αυτός ο θόρυβος δεν μου αρέσει. Η ΦΙΦΑ πρέπει να απαγορεύσει αυτά τα πράγματα. Δεν είναι ωραίο να υπάρχει ένας τέτοιος θόρυβος». Ενώ ο Ολλανδός προπονητής Μπερτ φαν Μάρβεϊκ (Bert van Marwijk) παρατήρησε׃ «Ήταν ενοχλητικό. Στα γήπεδα το συνηθίζεις, αλλά είναι ακόμα δυσάρεστο».

   Ο σχολιαστής Φαράι Μουνγκάζι (Farayi Mungazi) είπε: «Η απαγόρευση της βουβουζέλας θα αφαιρούσε τη ιδιαιτερότητα ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου Νότιας Αφρικής. Απολύτως απαραίτητη για μια αυθεντική νοτιοαφρικανική ποδοσφαιρική εμπειρία». Τέλος ο τότε Πρόεδρος της ΦΙΦΑ Σεπ Μπλάτερ (Sepp Blatter) απάντησε σε όλα αυτά׃ «Δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να εξευρωπαϊσμοποιήσουμε ένα αφρικανικό Παγκόσμιο Κύπελλο. Αυτό είναι το αφρικανικό και το ποδόσφαιρο της Νότιας Αφρικής. Θόρυβος, ενθουσιασμός, χορός, φωνές και απόλαυση». Παρά τις επικρίσεις, η ΦΙΦΑ συμφώνησε (σιγά μην άλλαζε απόφαση και τόσα λεφτά) να επιτρέψει τη χρήση τους σε στάδια κατά τη διάρκεια του Κυπέλλου Συνομοσπονδιών το 2009 και του Παγκοσμίου Κυπέλλου τον επόμενο χρόνο. Η ποδοσφαιρική αρχή της Νότιας Αφρικής υποστήριξε, ότι κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης οι βουβουζέλες πέτυχαν μεγάλη δημοτικότητα, αν και οι τηλεθεατές υπέφεραν πολύ λόγω της ηχορύπανσης από αυτό το καταραμένο όργανο. Φυσικά και είχαμε και το ρεκόρ Γκίνες μέσα σε όλα αυτά.

   Η Χιουντάι (Hyundai) κατασκεύασε τη μεγαλύτερη βουβουζέλα εργασίας στον κόσμο, ως μέρος μιας εκστρατείας μάρκετινγκ για το Παγκόσμιο Κύπελλο. Η μπλε βουβουζέλα είχε μήκος 35 μέτρα μήκος και 5,5 μέτρα διάμετρο! Ήταν τοποθετημένη στη γέφυρα «Foreshore Freeway» του Κέιπ Τάουν προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί στην αρχή κάθε αγώνα. Μεγάλο θέμα υπήρξε και για τους σταθμούς. Οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί αντιμετώπισαν δυσκολίες με τις παρουσιάσεις τους. Το κοινό της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου συχνά άκουγε μόνο τον ήχο της βουβουζέλας. Το BBC, το RTÉ, το ESPN και το BSkyB είχαν βρει τη λύση. Έκαναν φιλτράρισμα στο θόρυβο του περιβάλλοντος διατηρώντας παράλληλα τα σχόλια του παιχνιδιού. Μόνο ένας δημοσιογράφος και μάλιστα Έλληνας ακουγόταν περισσότερο από τις βουβουζέλες και κάλυπτε με τη φωνή του τον ήχο!! Όνομα δε θα πούμε. Έξυπνοι είστε θα το βρείτε.

   Το χειρότερο από όλα όμως ήταν το κακό στην υγεία που προκάλεσαν. Οι αγωνιζόμενοι πίστευαν ότι ο αδιάκοπος θόρυβος εμπόδιζε την ικανότητα των παικτών να ξεκουραστούν και υποβάθμισε την ποιότητα της απόδοσης της ομάδας. Άλλοι επικριτές παρατήρησαν ότι οι βουβουζέλες διέκοπταν την επικοινωνία της ομάδας και τη συγκέντρωση των ποδοσφαιριστών κατά τη διάρκεια των αγώνων. Η ζήτηση για ωτοασπίδες για προστασία από την απώλεια ακοής κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2010 ξεπέρασε την προσφορά, με πολλά φαρμακεία να μην έχουν αποθέματα. Μάλιστα ένας μεγάλος κατασκευαστής βουβουζέλας άρχισε να πουλάει τις δικές του ωτοασπίδες στους θεατές!!

   Μια μελέτη που διεξήχθη την ίδια χρονιά από την δόκτωρ Ρουθ ΜακΝέρνεï  (Dr Ruth McNerney) από τη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου και τους συνεργάτες της έδειξε πολλά. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μετάδοση μέσω αέρα, ασθενειών εξαιτίας της βουβουζέλας ήταν δυνατή. Μέτρησαν μικροσκοπικά σταγονίδια που εκπέμπονται από μια βουβουζέλα που μπορεί να μεταφέρει μικρόβια γρίπης και κρυολογήματος. Τα οποία είναι αρκετά μικρά ώστε να παραμένουν αιωρούμενα στον αέρα για ώρες και μπορούν να εισέλθουν στους αεραγωγούς των πνευμόνων ενός ατόμου. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι βουβουζέλες μπορούν να μολύνουν άλλους σε μεγαλύτερη κλίμακα από τον βήχα ή τις φωνές. Ενώ έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν απώλεια ακοής που προκαλείται από το θόρυβο.

   Το 2018 στο Μουντιάλ της Ρωσίας αυτό το… «φονικό» όργανο επέστρεψε. Το χρησιμοποίησαν Ιρανοί οπαδοί. Όπως και το 2010, υπήρξαν πάμπολλες αντιδράσεις. Αυτή είναι η ιστορία της βουβουζέλας στα γήπεδα. Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2010 σε γενικές γραμμές ήταν πολύ καλό και όμορφο. Χωρίς εγκληματικότητα όπως φοβόντουσαν πολλοί και με ασφάλεια. Με θεαματικά παιχνίδια. Με την πρώτη νίκη της εθνικής μας ομάδας. Με καλές διαιτησίες. Εννοείται και με την Ισπανία με μια μίξη από τη σούπερ «Μπάρτσα» της εποχής και τους ηγέτες της Ρεάλ Μαδρίτης να παίρνει το πρώτο της. Στον αλησμόνητο για μένα τελικό με την Ολλανδία και την απόκρουση του Κασίγιας απέναντι στον Ρόμπεν πριν το γκολ του Ινιέστα στην παράταση. Με την κουλτούρα της Νότιας Αφρικής, τις μάσκες, τις φυλές, ένα μωσαϊκό χρωμάτων και ανθρώπων. Αυτές μόνο οι βουβουζέλες να έλειπαν. Αλλά όπως γράφουμε στον τίτλο μας… βουβουζέλα και γκολ!

 

Από τον Ευστράτιο Φωτεινό                                                                                                                                                                                                                                                                                         

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ