1960- Η «Χρυσή» εποχή της Σοβιετικής Ένωσης
Η τελική φάση του πρώτου Κυπέλλου Εθνών Ευρώπης ήταν ο θρίαμβος του 
Ανατολικού μπλοκ απέναντι στη Δύση. Με τις ΕΣΣΔ, Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία και τη διοργανώτρια Γαλλία να μονομαχούν για το στέμμα του πρωταθλητή Ευρώπης. H Ισπανία του Φράνκο μάλιστα δεν πήγε να παίξει στη Μόσχα (στα προκριματικά) αφού ο Ισπανός Δικτάτορας θεωρούσε ανεπίτρεπτο να ηττηθεί από …Κομμουνιστές. Το πρώτο και ιστορικό παιχνίδι του Kυπέλλου “Ανρί Ντελονέ” ήταν εντελώς συμπωματικά ίσως και το πιο εντυπωσιακό στην ιστορία των Εuro. Στις 6 Ιουλίου του 1960 στο Παρκ Ντε Πρενς η Γαλλία προηγείται στο 11′ με τον Βενσάν αλλά μετά από μόλις ένα λεπτό ο πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης Μίλαν Γκάλιτς ισοφαρίζει, με τη συμπλήρωση μίας ώρας αγώνα το σκορ ήταν ήδη 4-2 για τους γηπεδούχους με δύο τέρματα του Ετ, ένα του Βισνιέσκι ενώ για τη Γιουγκοσλαβία είχε μειώσει προς στιγμήν ο Ζάνετιτς στο 53′. Εκεί που οι Γάλλοι είχαν σίγουρη τη
συμμετοχή τους στον τελικό ξεκινάει η μεγάλη αντεπίθεση των «Πλάβι» με ηγέτη τον αρχηγό Κόστιτς, σκόρερ τους Γιέρκοβιτς (2) και Κνεζ μέσα σε πέντε λεπτά (!!!) πετυχαίνουν τρία τέρματα και παίρνουν εκείνοι το εισιτήριο για τον μεγάλο τελικό. Στον άλλο ημιτελικό στη Μασσαλία η ΕΣΣΔ του Λεβ Γιασίν ξεπερνάει εύκολα το εμπόδιο της Τσεχοσλοβακίας με 3-0 (Ιβάνοφ 34′, 56′, Πονεντέλνικ 66′). Στις 10 Ιουλίου θα διεξαχθεί στο Παρίσι ο μεγάλος τελικός, ο Γκάλιτς θα ανοίξει πάλι το σκορ για τους Βαλκάνιους λίγο πριν την ανάπαυλα αλλά με το ξεκίνημα του δευτέρου μέρους ο Μετρεβέλι θα φέρει το ματς στα ίσια. Οι Γιουγκοσλάβοι θα πιέσουν ασφυκτικά τους Ρώσους όπως έκαναν και τους Γάλλους στον ημιτελικό. Στον τελικό όμως θα πέσουν πάνω στο «τείχος» που λέγεται Λεβ Γιασίν και έτσι το ματς πήγε στην παράταση. Εκεί ο Πονεντέλνικ με κεφαλιά στο 113′ χαρίζει τον τίτλο στην ομάδα του Γκαβρίλ Κατσάλιν. Στον μικρό τελικό η Τσεχοσλοβακία επικράτησε με 2-0 της Γαλλίας και κατέλαβε τη τρίτη θέση.
1964- Ο μοναδικός Ισπανικός τίτλος πριν το «tiki-taka ball»
To δεύτερο Κύπελλο Εθνών διεξήχθη στην Ισπανία σε Μαδρίτη και Βαρκελώνη. Η επιτυχία της πρώτης διοργάνωσης τέσσερα χρόνια νωρίτερα αύξησε τον αριθμό των
συμμετεχόντων ομάδων στα προκριματικά από 17 σε 29. Σε μία εποχή που στην τελική φάση πήγαιναν μόνο τέσσερις ομάδες το Λουξεμβούργο έφτασε μία ανάσα από τη τετράδα! Μάλιστα στο δεύτερο προκριματικό γύρο απέκλεισε την Ολλανδία (η οποίο όμως δεν είχε καμία σχέση με τις ομάδες των «Οράνιε» των επόμενων ετών). Στη φάση των “8” χρειάστηκαν τρία παιχνίδια μεταξύ Λουξεμβούργου και Δανίας για να μπορέσουν τελικά οι «Βίκινγκς» να κάμψουν το μαχητικό Δουκάτο. Στις 17 Ιουνίου, στον πρώτο ημιτελικό η πρωταθλήτρια Ευρώπης Σοβιετική Ένωση του Λεβ Γιασίν που είχε σχεδόν την ίδια ομάδα με αυτή του 1960 δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα απέναντι στους Δανούς -του πρώτου σκόρερ της προκριματικής φάσης Όλε Μάντσεν με 11 τέρματα- κερδίζοντας τους με 3-0 στη Βαρκελώνη. Στον ημιτελικό της Μαδρίτης η Ισπανία χρειάστηκε να φτάσει στην παράταση για να επικρατήσει επί των Ούγγρων με τέρμα του Αμάνσιο Αμάρο στο 113′. Στις 21 Ιουνίου στο Σαντιάγκο Μπερναμπέου υπό το βλέμμα του Στρατηγού Φράνκο αλλά και 80,000 Ισπανών φιλάθλων Ισπανία και Σοβιετική Ένωση ήρθαν αντιμέτωπες για το στέμμα του Πρωταθλητή Ευρώπης. Σε ένα παιχνίδι που έκρυβε έντονο πολιτικό παρασκήνιο η Ισπανία παρατάχτηκε με μπλε εμφανίσεις ενώ οι Σοβιετικοί με τις κλασσικές κόκκινες. 
Το σκορ για τους «Φούριας Ρόχας» άνοιξε ο Παρέδα στο 6′, δύο λεπτά αργότερα -με ευθύνη του Ισπανού τερματοφύλακα Ιριμπάρ- ισοφάρισε για τους Σοβιετικούς ο Χουσαΐνοφ. Ο Μαρστελίνο Μαρτίνεζ ωστόσο έδωσε τη νίκη και τον τίτλο για τους Ισπανούς στο 84′. Έναν τίτλο που θα αποτελέσει τη μοναδική …παρηγοριά των «Ρόχας» για τα επόμενα 44 χρόνια. O Παρέδα μπορεί να ανοίξε το σκορ σε ημιτελικό και τελικό όμως αυτός που έγραψε ιστορία ήταν ο ηγέτης των Ισπανών Λούις Σουάρεζ από τον οποίο προήλθαν και τα τέσσερα τέρματα που σημείωσε η ομάδα του στη διοργάνωση. Ο Σουάρεζ μερικές εβδομάδες νωρίτερα είχε κατακτήσει και το Κύπελλο Πρωταθλητριών με την Ίντερ. Τη τρίτη θέση της διοργάνωσης πήρε η Ουγγαρία με σκορ 3-1 (στη παράταση) απέναντι στην Δανία.
1968- Το στρίψιμο του νομίσματος και το «Κατενάτσιο» φέρνουν τον τίτλο στη Ρώμη.
Όπως και στο προηγούμενο Κύπελλο Εθνών έτσι και σε αυτό του 1968 ο τίτλος πήγε στη διοργανώτρια χώρα. Η Ιταλία εκείνη την εποχή είχε στο ρόστερ της θρύλους του παγκοσμίου ποδοσφαίρου όπως ο Ντίνο Τζοφ, ο Λουίτζι Ρίβα, ο Σάντρο
Ματσόλα, ο Τζιάνι Ριβέρα και ο αρχηγός Τζατσίντο Φακέτι. Στα προκριματικά δήλωσαν συμμετοχή 31 ομάδες και για πρώτη φορά δεν έγιναν μόνο νοκ άουτ διπλά παιχνίδια αλλά δημιουργήθηκαν εφτά όμιλοι των τεσσάρων και ένας των τριών ομάδων. Οι οκτώ πρώτοι έπαιξαν πλέι οφ σε διπλές αναμετρήσεις με τους τέσσερεις νικητές να πηγαίνουν στη τελική φάση. Εκεί προκρίθηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία τους η Ιταλία και αλλά και η Παγκόσμια Πρωταθλήτρια Αγγλία μαζί με τις έμπειρες στη διοργάνωση ΕΣΣΔ και Γιουγκοσλαβία. Στην πρεμιέρα στις 5 Ιουνίου στη Νάπολι, Ιταλία και ΕΣΣΔ μετά από δύο ώρες παιχνιδιού (κανονική διάρκεια και παράταση) αναδείχθηκαν ισόπαλες 0-0. Τότε για πρώτη φορά σε Εuro η πρόκριση κρίθηκε στο στρίψιμο του νομίσματος με τη τύχη να χαμογελά στη «Σκουάτρα Ατζούρα». Στο άλλο παιχνίδι η Γιουγκοσλαβία με γκολ του Τζάλιτς λίγο πριν το φινάλε πήρε την πρόκριση απέναντι στους Άγγλους. Στον τελικό του Ολίμπικο Ιταλία και Γιουγκοσλαβία με τέρματα των Τζάλιτς (39’) και 
Ντομενγκίνι (80’) ολοκλήρωσαν το παιχνίδι ισόπαλες 1-1, κάτι που δεν άλλαξε ούτε μετά το τέλος της παράτασης. Δύο ημέρες αργότερα έγινε επαναληπτικός αγώνας στον οποίο επικράτησαν οι γηπεδούχοι με γκολ των Ρίβα και Αναστάσι από το πρώτο ημίχρονο. Στον μικρό τελικό η Αγγλία επικράτησε με 2-0 της Σοβιετικής ένωσης. Σε αυτή τη διοργάνωση η άμυνα κέρδισε την επίθεση καθώς μέχρι τότε οι ομάδες παρατάσσονταν συνήθως με τέσσερις ή πέντε επιθετικούς και δύο ή τρεις αμυντικούς. Οι Ιταλοί όμως ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν τετράδα στην άμυνα συν ένα λίμπερο, συν έναν μέσο με αμυντικές αρετές (6άρι), ενώ στην επίθεση έπαιζαν με αντεπιθέσεις, το γνωστό σε όλους «Κατενάτσιο».
Από τον Μιχάλη Μαντζουράνη .
https://www.youtube.com/watch?v=6TEtPJ14BdY
